Αυτό είναι τo βιβλίο του Τσαρλς Φόστερ, ενός δικηγόρου, με θέμα την ανάσταση του Ιησού. Ο Φόστερ παρουσιάζει επιχειρήματα υπέρ και κατά αυτής, χρησιμοποιώντας δύο υποτιθέμενους συνομιλητές, τους Χ και Υ. Στο πλήθος ζητημάτων που εξετάζονται υπάρχει μια ερώτηση για τον Απολλώνιο, η οποία είναι και ο τίτλος της παρούσας ανάρτησης.
Ο Χ, ο οποίος παρουσιάζει τις μη χριστιανικές θέσεις, απαντάει ως εξής:
«Ο Απολλώνιος ήταν ένας χαρισματικός διδάσκαλος και θαυματοποιός του πρώτου αιώνα ο οποίος περιπλανήθηκε σε όλη την ανατολική Μεσόγειο και την Ινδία. Λέγεται ότι γεννήθηκε περίπου στην έναρξη της κοινής εποχής και πέθανε το 97 μ.Χ. Την βιογραφία του έγραψε με αγιογραφικό τρόπο ο Αθηναίος σοφιστής Φιλόστρατος.
Έχει συνήθως προταθεί ότι ο Απολλώνιος ήταν στην πραγματικότητα ο Ιησούς. Ο Φιλόστρατος περιγράφει έναν άνδρα με πολλά από τα χαρακτηριστικά του Ιησού. Για παράδειγμα, έφερε πίσω στην ζωή ένα κορίτσι που είχε προσφάτως πεθάνει – ένα από τα πιο διαβόητα θαύματα του Ιησού. Ένα ελληνικό ψευδώνυμο θα ήταν χρήσιμο για να ταξιδεύει χωρίς πρόβλημα στον ρωμαϊκό κόσμο μετά την διαφυγή του από την σταύρωση, και όπως κάνουν συχνά, οι Χριστιανοί εγείρουν υποψίες με το να γίνονται υπερπροστατευτικοί με τον Ιησού. Ο Ευσέβιος, ο Χριστιανός Επίσκοπος Καισαρείας, κατήγγειλε μάλλον υστερικά τον Απολλώνιο, ή μάλλον εκείνους που συνέκριναν τον Απολλώνιο με τον Ιησού. Γιατί χρειαζόταν να είναι τόσο ευθαρσής στην καταγγελία του αν η σύγκριση δεν ήταν επικίνδυνα εύστοχη;» (σελ. 51)
Όπως φαίνεται από την απάντηση του Χ, η ερώτηση είναι διατυπωμένη με λάθος τρόπο (ίσως σκοπίμως). Υπονοεί ότι ο Χριστός ήταν ο Ιησούς ο οποίος μετά την σταύρωση άλλαξε όνομα για να συνεχίσει ως Απολλώνιος. Η θέση αυτή όμως είναι πολύ αδύναμη κάτι που καθιστά πιο εύκολη την απάντηση του Υ, η οποία είναι περιέργως διπλάσια σε μέγεθος:
«Αυτή είναι μια από τις ιστορίες που τριγυρίζουν κατά καιρούς, η οποία επιβιώνει μόνον λόγω της υψηλής επιλεκτικότητας των πηγών.
Η απάντηση είναι ότι ο Ιησούς σίγουρα δεν ήταν ο Απολλώνιος. Από τον Φιλόστρατο ξέρουμε πολλά για τον Απολλώνιο. Γεννήθηκε στην κωμόπολη των Τυάνων, στην σημερινή Τουρκία, από έναν πάμπλουτο άνδρα. Μας λένε ότι δεν του έλειψε τίποτα υλικό στην παιδική του ηλικία, και ότι τον γοήτευε το ανθρώπινο μεγαλείο. Φτάνοντας σε κάθε νέο μέρος, πήγαινε πρώτα να επισκεφτεί τον τοπικό μονάρχη. Όταν ήταν δεκατεσσάρων τον έστειλε ο πατέρας του στην Ταρσό να τελειώσει τις σπουδές του. Σοκαρισμένος από τα χαλαρά ήθη εκεί, πήρε προφανώς έναν ισόβιο όρκο αγαμίας. Κατόπιν υπήρξε μαθητής του Επικουρείου δασκάλου Ευξένου στις Αιγές και μυήθηκε στα εσωτερικά μυστήρια των Πυθαγορείων. Υπεβλήθη αυτοβούλως σε μια τετραετή σιωπή και μετά ξεκίνησε τα εκπληκτικά του ταξίδια. Πήγε στην Εγγύς Ανατολή, Βαβυλώνα, Αίγυπτο, Ισπανία, και το πιο σημαντικό, στην Ινδία. Στην Ινδία, όπως τόσοι άλλοι δυτικοί ταξιδιώτες, αρχαίοι και σύγχρονοι, είχε κάποιου είδους πνευματική θεοφάνεια. Επέστρεψε στην Ελλάδα αποφασισμένος να διαδώσει την ανατολική σοφία που είχε μάθει – και μάλλον να δείξει την συνέχειά της στα Ελευσίνια μυστήρια στα οποία είχε μυηθεί. Φαίνεται να πέθανε στα ογδόντα του, μάλλον στην Έφεσο. Υπάρχουν διάφοροι θρύλοι για τον θάνατό του: το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ, και δεν υπάρχει τάφος. Θα μπορούσε να είναι αυτό το μυστήριο που οδήγησε κάποιους να τον συσχετίσουν με τον Ιησού.
Αλλά πλην κάποιων θαυμάτων, δεν υπάρχει καθόλου ομοιότητα. Ο Ιησούς ήταν ένας περισσότερο κοινοτικός θρησκευόμενος Ιουδαίος, ο οποίος μάλλον δεν βγήκε ποτέ από την Παλαιστίνη. Δεν είχε φίλους σε υψηλά αξιώματα. Έκανε παρέα με πόρνες και μέθυσους, όχι με φιλοσόφους ή βασιλείς. Δεν ήταν Ελευσίνιος ιερέας. Ο Απολλώνιος – μία από τις πιο συναρπαστικές και καλά καταγεγραμμένες μορφές της Μεσογείου του πρώτου αιώνα, ήταν ένας κλασικός αριστοκρατικός, κοσμοπολίτης Έλληνας με μυστικιστικές τάσεις. Με τον Ιησού θα μπορούσαν να είχαν κάνει κάποιες ενδιαφέρουσες συζητήσεις (και πιθανώς θα συμπαθούσαν πράγματι πολύ ο ένας τον άλλο) αλλά δεν μοιράζονταν μια κοινή πολιτισμική γλώσσα.
Ο Χ βλέπει πάρα πολλά στην καταγγελία του Ευσεβίου εκείνων που νόμιζαν ότι ο Απολλώνιος ήταν ο Ιησούς. Ο Ευσέβιος μπορεί να ήταν αντιπαραγωγικά μεγαλόφωνος, αλλά διαμαρτυρόταν διότι η ιδέα ότι ήταν το ίδιο άτομο ήταν παράλογη, και επειδή ο Απολλώνιος και ο Ιησούς πίστευαν πολύ διαφορετικά πράγματα για τον κόσμο.» (σελ. 77)
Προσπερνώντας μερικές ανακρίβειες του Υ (τετραετής σιωπή αντί πενταετής) είναι σαφές ότι ο Χ θέτει το ζήτημα με λάθος τρόπο. Είναι φανερό ότι αν ο Ιησούς επέζησε της σταύρωσης και συνέχισε την δράση του, τότε ΗΤΑΝ ο Απολλώνιος, δεν έγινε αργότερα. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να οφείλεται σε άγνοια του Φόστερ ή σε σκοπιμότητα. Αν το έθετε έτσι, ο Υ θα ήταν σε πολύ πιο δύσκολη θέση. Ίσως να μην είχε καν απάντηση. Ως εκ τούτου, η σκοπιμότητα εκ μέρους του Φόστερ φαίνεται πιο πιθανή, ώστε να μπορέσει να παρουσιάσει εν συντομία το θέμα.
Ο Χ, ο οποίος παρουσιάζει τις μη χριστιανικές θέσεις, απαντάει ως εξής:
«Ο Απολλώνιος ήταν ένας χαρισματικός διδάσκαλος και θαυματοποιός του πρώτου αιώνα ο οποίος περιπλανήθηκε σε όλη την ανατολική Μεσόγειο και την Ινδία. Λέγεται ότι γεννήθηκε περίπου στην έναρξη της κοινής εποχής και πέθανε το 97 μ.Χ. Την βιογραφία του έγραψε με αγιογραφικό τρόπο ο Αθηναίος σοφιστής Φιλόστρατος.
Έχει συνήθως προταθεί ότι ο Απολλώνιος ήταν στην πραγματικότητα ο Ιησούς. Ο Φιλόστρατος περιγράφει έναν άνδρα με πολλά από τα χαρακτηριστικά του Ιησού. Για παράδειγμα, έφερε πίσω στην ζωή ένα κορίτσι που είχε προσφάτως πεθάνει – ένα από τα πιο διαβόητα θαύματα του Ιησού. Ένα ελληνικό ψευδώνυμο θα ήταν χρήσιμο για να ταξιδεύει χωρίς πρόβλημα στον ρωμαϊκό κόσμο μετά την διαφυγή του από την σταύρωση, και όπως κάνουν συχνά, οι Χριστιανοί εγείρουν υποψίες με το να γίνονται υπερπροστατευτικοί με τον Ιησού. Ο Ευσέβιος, ο Χριστιανός Επίσκοπος Καισαρείας, κατήγγειλε μάλλον υστερικά τον Απολλώνιο, ή μάλλον εκείνους που συνέκριναν τον Απολλώνιο με τον Ιησού. Γιατί χρειαζόταν να είναι τόσο ευθαρσής στην καταγγελία του αν η σύγκριση δεν ήταν επικίνδυνα εύστοχη;» (σελ. 51)
Όπως φαίνεται από την απάντηση του Χ, η ερώτηση είναι διατυπωμένη με λάθος τρόπο (ίσως σκοπίμως). Υπονοεί ότι ο Χριστός ήταν ο Ιησούς ο οποίος μετά την σταύρωση άλλαξε όνομα για να συνεχίσει ως Απολλώνιος. Η θέση αυτή όμως είναι πολύ αδύναμη κάτι που καθιστά πιο εύκολη την απάντηση του Υ, η οποία είναι περιέργως διπλάσια σε μέγεθος:
«Αυτή είναι μια από τις ιστορίες που τριγυρίζουν κατά καιρούς, η οποία επιβιώνει μόνον λόγω της υψηλής επιλεκτικότητας των πηγών.
Η απάντηση είναι ότι ο Ιησούς σίγουρα δεν ήταν ο Απολλώνιος. Από τον Φιλόστρατο ξέρουμε πολλά για τον Απολλώνιο. Γεννήθηκε στην κωμόπολη των Τυάνων, στην σημερινή Τουρκία, από έναν πάμπλουτο άνδρα. Μας λένε ότι δεν του έλειψε τίποτα υλικό στην παιδική του ηλικία, και ότι τον γοήτευε το ανθρώπινο μεγαλείο. Φτάνοντας σε κάθε νέο μέρος, πήγαινε πρώτα να επισκεφτεί τον τοπικό μονάρχη. Όταν ήταν δεκατεσσάρων τον έστειλε ο πατέρας του στην Ταρσό να τελειώσει τις σπουδές του. Σοκαρισμένος από τα χαλαρά ήθη εκεί, πήρε προφανώς έναν ισόβιο όρκο αγαμίας. Κατόπιν υπήρξε μαθητής του Επικουρείου δασκάλου Ευξένου στις Αιγές και μυήθηκε στα εσωτερικά μυστήρια των Πυθαγορείων. Υπεβλήθη αυτοβούλως σε μια τετραετή σιωπή και μετά ξεκίνησε τα εκπληκτικά του ταξίδια. Πήγε στην Εγγύς Ανατολή, Βαβυλώνα, Αίγυπτο, Ισπανία, και το πιο σημαντικό, στην Ινδία. Στην Ινδία, όπως τόσοι άλλοι δυτικοί ταξιδιώτες, αρχαίοι και σύγχρονοι, είχε κάποιου είδους πνευματική θεοφάνεια. Επέστρεψε στην Ελλάδα αποφασισμένος να διαδώσει την ανατολική σοφία που είχε μάθει – και μάλλον να δείξει την συνέχειά της στα Ελευσίνια μυστήρια στα οποία είχε μυηθεί. Φαίνεται να πέθανε στα ογδόντα του, μάλλον στην Έφεσο. Υπάρχουν διάφοροι θρύλοι για τον θάνατό του: το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ, και δεν υπάρχει τάφος. Θα μπορούσε να είναι αυτό το μυστήριο που οδήγησε κάποιους να τον συσχετίσουν με τον Ιησού.
Αλλά πλην κάποιων θαυμάτων, δεν υπάρχει καθόλου ομοιότητα. Ο Ιησούς ήταν ένας περισσότερο κοινοτικός θρησκευόμενος Ιουδαίος, ο οποίος μάλλον δεν βγήκε ποτέ από την Παλαιστίνη. Δεν είχε φίλους σε υψηλά αξιώματα. Έκανε παρέα με πόρνες και μέθυσους, όχι με φιλοσόφους ή βασιλείς. Δεν ήταν Ελευσίνιος ιερέας. Ο Απολλώνιος – μία από τις πιο συναρπαστικές και καλά καταγεγραμμένες μορφές της Μεσογείου του πρώτου αιώνα, ήταν ένας κλασικός αριστοκρατικός, κοσμοπολίτης Έλληνας με μυστικιστικές τάσεις. Με τον Ιησού θα μπορούσαν να είχαν κάνει κάποιες ενδιαφέρουσες συζητήσεις (και πιθανώς θα συμπαθούσαν πράγματι πολύ ο ένας τον άλλο) αλλά δεν μοιράζονταν μια κοινή πολιτισμική γλώσσα.
Ο Χ βλέπει πάρα πολλά στην καταγγελία του Ευσεβίου εκείνων που νόμιζαν ότι ο Απολλώνιος ήταν ο Ιησούς. Ο Ευσέβιος μπορεί να ήταν αντιπαραγωγικά μεγαλόφωνος, αλλά διαμαρτυρόταν διότι η ιδέα ότι ήταν το ίδιο άτομο ήταν παράλογη, και επειδή ο Απολλώνιος και ο Ιησούς πίστευαν πολύ διαφορετικά πράγματα για τον κόσμο.» (σελ. 77)
Προσπερνώντας μερικές ανακρίβειες του Υ (τετραετής σιωπή αντί πενταετής) είναι σαφές ότι ο Χ θέτει το ζήτημα με λάθος τρόπο. Είναι φανερό ότι αν ο Ιησούς επέζησε της σταύρωσης και συνέχισε την δράση του, τότε ΗΤΑΝ ο Απολλώνιος, δεν έγινε αργότερα. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να οφείλεται σε άγνοια του Φόστερ ή σε σκοπιμότητα. Αν το έθετε έτσι, ο Υ θα ήταν σε πολύ πιο δύσκολη θέση. Ίσως να μην είχε καν απάντηση. Ως εκ τούτου, η σκοπιμότητα εκ μέρους του Φόστερ φαίνεται πιο πιθανή, ώστε να μπορέσει να παρουσιάσει εν συντομία το θέμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια με greeklish δεν γίνονται δεκτά.