Λεξικό Ελληνικής και Ρωμαϊκής Βιογραφίας και Μυθολογίας του Καθηγητή Γουίλιαμ Σμιθ & Άλλων, Λονδίνο, 1890, Τόμος Ι, Σελ. 242-244.
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΤΥΑΝΑΙΟΣ. Πυθαγόρειος φιλόσοφος, γεννηθείς στα Τύανα της Καππαδοκίας, περίπου 4 χρόνια πριν την χριστιανική περίοδο. Μεγάλο μέρος της φήμης του αποδίδεται στην πίστη στις μαγικές ή υπερφυσικές δυνάμεις του, και τις παραλλήλους που έχουν αποπειραθεί να χαράξουν αρχαίοι και σύγχρονοι συγγραφείς μεταξύ αυτού και των υποτιθεμένων θαυμάτων του, και αυτών του Πρωτουργού της θρησκείας μας. Ο βίος του από τον Φιλόστρατο είναι ένα σύνολο από ασυναρτησίες και μύθους· αν έχει ιστορικές βάσεις και αν γράφτηκε εξ ολοκλήρου ή εν μέρει με αμφιλεγόμενο σκοπό, είναι ερωτήσεις τις οποίες θα είμαστε καλλίτερα προετοιμασμένοι να εξετάσουμε αφού πρώτα παρουσιάσουμε το περιεχόμενο του έργου.
Ο Απολλώνιος, σύμφωνα με την αφήγηση του βιογράφου του, ήταν ευγενικής καταγωγής και ισχυριζόταν ότι καταγόταν από τους ιδρυτές της πόλεως των Τυάνων. Δεν υπάρχει λόγος να σταματήσουμε για να αμφισβητήσουμε την ιστορία με την ενσάρκωση του θεού Πρωτέως, ή να την αποδώσουμε, όπως ο Τίλεμοντ, σε δαιμονική ενέργεια. Στην ηλικία των δεκατεσσάρων ετέθη υπό την φροντίδα του Ευθυδήμου, ρήτορος στην Ταρσό· αηδιασμένος όμως από την πολυτέλεια των κατοίκων, πήρε άδεια από τον πατέρα του και τον δάσκαλό του να μεταβεί στην γειτονική πόλη Αιγές. Εδώ λέγεται ότι μελέτησε όλο τον κύκλο της Πλατωνικής, Σκεπτικής, Επικουρικής και Περιπατητικής φιλοσοφίας και τελικά προτίμησε την Πυθαγόρεια την οποία είχε διδαχθεί από τον Εύξενο της Ηράκλειας (Φ, I, 7).
Αμέσως, σαν να τον είχε κυριεύσει παιδιόθεν η ιδέα να βαδίσει στα χνάρια του Πυθαγόρου, ξεκίνησε να ασκείται κατά τον αυστηρό ασκητισμό του δόγματος· απείχε από ζωικές τροφές και μάλλινα ενδύματα, αρνήθηκε το κρασί και την συντροφιά γυναικών, άφησε τα μαλλιά του να μακρύνουν και κατέφυγε στον ναό του Ασκληπιού στις Αιγές, ο οποίος υποτίθεται τον έβλεπε με μια αξιοπερίεργη ευμένεια
Τον κάλεσαν στα Τύανα, στο εικοστό έτος της ηλικίας του, μετά τον θάνατο του πατέρα του· αφού μοίρασε την κληρονομιά με τον αδερφό του, τον οποίο λέγεται ότι επανέφερε από άσωτη ζωή, κι έδωσε το μεγαλύτερο μέρος απ’ ό,τι απέμεινε στους φτωχούς του συγγενείς (Φ, Ι, 13), επέστρεψε στην εκπαίδευση του Πυθαγόρου και για πέντε χρόνια διατήρησε την μυστική σιωπή, κατά την διάρκεια της οποίας οι μυστικές αλήθειες της φιλοσοφίας φανερώθηκαν.
Με την πάροδο των πέντε ετών, ταξίδεψε στην Μικρά Ασία, πηγαίνοντας από πόλη σε πόλη, αντιδικώντας παντού, όπως ο Πυθαγόρας, επί των θείων τελετών. Υπάρχει ένα κενό είκοσι περίπου ετών στην βιογραφία του, σ’ αυτήν την περίοδο της ζωής του, στην διάρκεια των οποίων πρέπει να υποθέσουμε ότι συνέχισε με τον ίδιο τρόπο, εκτός και αν έχουμε λόγο να υποψιαστούμε ότι η αποδεκτή ημερομηνία γεννήσεώς του προηγήθηκε κατά είκοσι χρόνια.
[ΣΧΟΛΙΟ: Αυτό το ζήτημα των «Χαμένων Είκοσι Ετών» αναπτύσσεται με περισσότερες λεπτομέρειες στα Κεφάλαια 9 και 10. Εδώ αρκεί να πούμε ότι ο Απολλώνιος ταξίδεψε στην Ινδία αμέσως μετά την πενταετή σιωπή. Μετά ταξίδεψε στην Παλαιστίνη για 3 χρόνια και στην Αίγυπτο για περίπου 15 χρόνια. Άλλοι τοποθετούν το ταξίδι στην Ινδία στο τέλος των «χαμένων είκοσι ετών» διότι ο Απολλώνιος λέγεται ότι συνάντησε τον Βαβυλώνιο Βασιλιά Βαρδάνη που κυβερνούσε τότε. Αλλά ο Βαρδάνης ήταν περίπου συνομήλικος του Απολλωνίου, έτσι ο Απολλώνιος μάλλον τον συνάντησε στην Βαβυλώνα όταν ο Βαρδάνης ήταν Πρίγκιπας, ή «βασιλιάς» κάποιου τοπικού φέουδου, διορισμένος απ’ τον πατέρα του, Βασιλιά Αρτάβανο, ο οποίος κυβερνούσε αυτά τα «χαμένα είκοσι χρόνια».]
Ήταν μεταξύ 40 και 50 ετών όταν ξεκίνησε τα ταξίδια προς την ανατολή· και εδώ ο Φιλόστρατος στέλνει τον ήρωα του σ’ ένα ταξίδι ανακάλυψης, στο οποίο πρέπει να τον ακολουθήσουμε ευχαρίστως και γρήγορα.
Από τις Αιγές πήγε στην Νινευή, όπου και συνάντησε τον Δάμι, τον μετέπειτα χρονογράφο των πράξεών του, και προχωρώντας προς την Ινδία, συνομίλησε στην Βαβυλώνα με τον Πάρθο βασιλιά Βαρδάνη, και συμβουλεύτηκε τους Μάγους και τους Βραχμάνες οι οποίοι υποτίθεται του μεταβίβασαν κάποια θεουργικά μυστικά. Ακολούθως επισκέφτηκε την πόλη Τάξιλα, πρωτεύουσα του Ινδού πρίγκιπα Φραώτη, όπου συνάντησε τον Ιάρχα, αρχηγό των Βραχμάνων, και συζήτησε με τους ήδη μεμυημένους στην Αλεξανδρινή φιλοσοφία Ινδούς Γυμνοσοφιστές (Φ, ΙΙΙ, 51).
Αυτό το ταξίδι κράτησε 5 χρόνια. Με την λήξη του, επέστρεψε στις ιωνικές πόλεις, όπου μαθαίνουμε για πρώτη φορά για τις αξιώσεις θαυματουργής δύναμης, πηγάζουσας, όπως φαίνεται, από την κατοχή κάποιας θείας γνώσης απ’ την ανατολή. Αν αληθεύει ότι του απεδόθησαν οι τιμές ενός θεού σ’ αυτήν την περίοδο της ζωής του, οδηγούμαστε φυσικά να υποψιαστούμε κάποια συνεννόηση με τους ιερείς (ΙV, 1), οι οποίοι λέγεται ότι παρέπεμπαν τους ασθενείς σ’ εκείνον για ανακούφιση.
[ΣΧΟΛΙΟ: Είναι λαθεμένο ότι το ταξίδι στην ανατολή κράτησε πέντε χρόνια. Κράτησε 3,5 χρόνια περίπου. Βλέπε Κεφάλαιο 9. Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε επίσης επισκεφτεί τα Τάξιλα 350 χρόνια πριν.]
Από την Ιωνία πέρασε στην Ελλάδα (IV, 11), επισκέφτηκε τους ναούς και τα μαντεία τα οποία ήταν στον δρόμο του, συζητώντας παντού για την θρησκεία, και υιοθετώντας το κύρος ενός θείου νομοθέτη. Στα Ελευσίνια μυστήρια απερρίφθη ως μάγος, και δεν έγινε δεκτός παρά σε μια μεταγενέστερη περίοδο της ζωής του· Ο ίδιος λόγος τον απέκλεισε απ’ το σπήλαιο του Τροφωνίου (όπου ισχυρίστηκε ότι βρήκε τα ιερά βιβλία του Πυθαγόρου), και στο οποίο εισήλθε δια της βίας (VIII, 19).
Αφού επισκέφτηκε την Λακεδαίμονα, την Κόρινθο, και τις άλλες πόλεις της Ελλάδας, έθεσε πορεία προς την Ρώμη, φτάνοντας μόλις μετά από ένα διάταγμα του Νέρωνος εναντίον των μάγων. Τον έφεραν αμέσως ενώπιον του υπάτου Τελεσίνου, και του Τηγελλίνου, ευνοουμένου του αυτοκράτορα, εκ των οποίων ο πρώτος τον απήλλαξε, όπως μαθαίνουμε, από αγάπη για την φιλοσοφία, και ο δεύτερος από φόβο για την μαγική δύναμη, η οποία εξαφάνισε τις λέξεις απ’ το κατηγορητήριο.
Μετά την απαλλαγή του πήγε σε Ισπανία, Αφρική και Αθήνα όπου μετά από δεύτερη αίτηση έγινε δεκτός στα μυστήρια· και από την Αθήνα μετέβη στην Αλεξάνδρεια, όπου ο Βεσπασιανός, ο οποίος κατέπνιγε την επανάσταση, διέκρινε γρήγορα την χρησιμότητα ενός τέτοιου συμμάχου. Η ιστορία της συναντήσεώς τους ίσως είναι αληθινή, και είναι σίγουρα περίεργη διότι παρουσιάζει τον Απολλώνιο με τον τρίτο από τους τρεις ρόλους που είχε αναλάβει ο Πυθαγόρας – φιλόσοφος, μυστικιστής και πολιτικός.
Ο Βεσπασιανός συναντήθηκε στην είσοδο της πόλεως μ’ ένα σώμα δικαστών, επιτρόπων και φιλοσόφων και ρώτησε βιαστικά αν ο Τυανεύς ήταν ανάμεσά τους. Μαθαίνοντας ότι φιλοσοφούσε στο Σεραπείον, πήγε εκεί, και ικέτευσε τον Απολλώνιο να τον κάνει αυτοκράτορα· ο φιλόσοφος απάντησε ότι «το έκανε ήδη, προσευχόμενος στους θεούς για έναν δίκαιο και σεβάσμιο ηγεμόνα»· οπότε ο Βεσπασιανός δήλωσε ότι αφήνεται τελείως στα χέρια του.
Ένα συμβούλιο φιλοσόφων συνεκλήθη αμέσως, μαζί με τους Δίωνα και Ευφράτη, Στωικούς της ακολουθίας του αυτοκράτορα, στο οποίο συζητήθηκε επισήμως το θέμα, με τον Ευφράτη να διαμαρτύρεται εναντίον της φιλοδοξίας του Βεσπασιανού και της υποστήριξης του Απολλωνίου, και συνηγορώντας υπέρ της αποκαταστάσεως της δημοκρατίας (V, 31). Αυτή η διαφωνία απετέλεσε τα θεμέλια μιας διαρκούς φιλονεικίας μεταξύ των δύο φιλοσόφων [Απολλωνίου & Ευφράτη, ΡΣ] την οποία ο Φιλόστρατος υπαινίσσεται συχνά.
Το τελευταίο ταξίδι του Απολλωνίου ήταν στην Αιθιοπία, προτού επιστρέψει στις ιωνικές πόλεις. Ο αυτοκράτορας Τίτος ο οποίος επέδειξε την ίδια φιλία την οποία είχε δείξει ο πατέρας του προς τον Απολλώνιο, λέγεται ότι τον προσκάλεσε στο Άργος της Κιλικίας, για να λάβει μια υπόσχεση από εκείνον ότι κάποια μέρα θα επισκεπτόταν την Ρώμη.
Με την άνοδο του Δομιτιανού, ο Απολλώνιος προσπάθησε να ξεσηκώσει τις περιοχές της Μικράς Ασίας εναντίον του τυράννου. Εστάλη διαταγή να τον φέρουν στην Ρώμη, οπότε και θεώρησε κατάλληλο να παραδοθεί εκουσίως, ώστε να μην εγείρει υποψίες για τους συντρόφους του. Κατά την προσαγωγή του στον αυτοκράτορα, η σύνεσή του τον εγκατέλειψε· εγκωμίασε τον Νέρβα και τον έστειλαν αμέσως αλυσοδεμένο στην φυλακή. Οι κατηγορίες εναντίον του χωρίζονταν σε τρία μέρη – η μοναδικότητα των ενδυμάτων και της εμφάνισής του, η λατρεία που του απέδιδαν ως θεό, και η θυσία ενός παιδιού με τον Νέρβα για μια οιωνοσκοπία. Με το επικείμενο τέλος, ήταν ώρα να επιδείξει τις θαυματουργές του δυνάμεις· εξαφανίστηκε από τα μάτια των κατηγόρων του. Αφού εμφανίστηκε στον Δάμι στην Δικαιαρχεία την ίδια στιγμή που εξαφανίστηκε από την Ρώμη, πήγε στην Ελλάδα, όπου έμεινε δύο χρόνια, γνωστοποιώντας ότι ο αυτοκράτορας τον απήλλαξε δημοσίως.
Τα τελευταία έτη της ζωής του τα πέρασε μάλλον στην Έφεσο, όπου λέγεται ότι ανακοίνωσε τον θάνατο του τυράννου Δομιτιανού ακριβώς την στιγμή που έγινε. Τρεις τοποθεσίες – Έφεσος, Ρόδος και Κρήτη – διεκδικούν την τιμή της τελευταίας του κατοικίας. Τα Τύανα, όπου ένας ναός ήταν αφιερωμένος σ’ αυτόν, έγιναν έκτοτε μία εκ των ιερών πόλεων με το προνόμιο να εκλέγουν τους δικαστές τους.
Τώρα θα εξετάσουμε εν συντομία τρεις ερωτήσεις.
Ι. Την ιστορική βάση της αφήγησης του Φιλοστράτου.
ΙΙ. Κατά πόσο, αν όχι καθόλου, σχεδιάστηκε ως ανταγωνιστής στην ιστορία του Ευαγγελίου.
ΙΙΙ. Τον πραγματικό χαρακτήρα του ιδίου του Απολλωνίου.
Ο Απολλώνιος, σύμφωνα με την αφήγηση του βιογράφου του, ήταν ευγενικής καταγωγής και ισχυριζόταν ότι καταγόταν από τους ιδρυτές της πόλεως των Τυάνων. Δεν υπάρχει λόγος να σταματήσουμε για να αμφισβητήσουμε την ιστορία με την ενσάρκωση του θεού Πρωτέως, ή να την αποδώσουμε, όπως ο Τίλεμοντ, σε δαιμονική ενέργεια. Στην ηλικία των δεκατεσσάρων ετέθη υπό την φροντίδα του Ευθυδήμου, ρήτορος στην Ταρσό· αηδιασμένος όμως από την πολυτέλεια των κατοίκων, πήρε άδεια από τον πατέρα του και τον δάσκαλό του να μεταβεί στην γειτονική πόλη Αιγές. Εδώ λέγεται ότι μελέτησε όλο τον κύκλο της Πλατωνικής, Σκεπτικής, Επικουρικής και Περιπατητικής φιλοσοφίας και τελικά προτίμησε την Πυθαγόρεια την οποία είχε διδαχθεί από τον Εύξενο της Ηράκλειας (Φ, I, 7).
Αμέσως, σαν να τον είχε κυριεύσει παιδιόθεν η ιδέα να βαδίσει στα χνάρια του Πυθαγόρου, ξεκίνησε να ασκείται κατά τον αυστηρό ασκητισμό του δόγματος· απείχε από ζωικές τροφές και μάλλινα ενδύματα, αρνήθηκε το κρασί και την συντροφιά γυναικών, άφησε τα μαλλιά του να μακρύνουν και κατέφυγε στον ναό του Ασκληπιού στις Αιγές, ο οποίος υποτίθεται τον έβλεπε με μια αξιοπερίεργη ευμένεια
Τον κάλεσαν στα Τύανα, στο εικοστό έτος της ηλικίας του, μετά τον θάνατο του πατέρα του· αφού μοίρασε την κληρονομιά με τον αδερφό του, τον οποίο λέγεται ότι επανέφερε από άσωτη ζωή, κι έδωσε το μεγαλύτερο μέρος απ’ ό,τι απέμεινε στους φτωχούς του συγγενείς (Φ, Ι, 13), επέστρεψε στην εκπαίδευση του Πυθαγόρου και για πέντε χρόνια διατήρησε την μυστική σιωπή, κατά την διάρκεια της οποίας οι μυστικές αλήθειες της φιλοσοφίας φανερώθηκαν.
Με την πάροδο των πέντε ετών, ταξίδεψε στην Μικρά Ασία, πηγαίνοντας από πόλη σε πόλη, αντιδικώντας παντού, όπως ο Πυθαγόρας, επί των θείων τελετών. Υπάρχει ένα κενό είκοσι περίπου ετών στην βιογραφία του, σ’ αυτήν την περίοδο της ζωής του, στην διάρκεια των οποίων πρέπει να υποθέσουμε ότι συνέχισε με τον ίδιο τρόπο, εκτός και αν έχουμε λόγο να υποψιαστούμε ότι η αποδεκτή ημερομηνία γεννήσεώς του προηγήθηκε κατά είκοσι χρόνια.
[ΣΧΟΛΙΟ: Αυτό το ζήτημα των «Χαμένων Είκοσι Ετών» αναπτύσσεται με περισσότερες λεπτομέρειες στα Κεφάλαια 9 και 10. Εδώ αρκεί να πούμε ότι ο Απολλώνιος ταξίδεψε στην Ινδία αμέσως μετά την πενταετή σιωπή. Μετά ταξίδεψε στην Παλαιστίνη για 3 χρόνια και στην Αίγυπτο για περίπου 15 χρόνια. Άλλοι τοποθετούν το ταξίδι στην Ινδία στο τέλος των «χαμένων είκοσι ετών» διότι ο Απολλώνιος λέγεται ότι συνάντησε τον Βαβυλώνιο Βασιλιά Βαρδάνη που κυβερνούσε τότε. Αλλά ο Βαρδάνης ήταν περίπου συνομήλικος του Απολλωνίου, έτσι ο Απολλώνιος μάλλον τον συνάντησε στην Βαβυλώνα όταν ο Βαρδάνης ήταν Πρίγκιπας, ή «βασιλιάς» κάποιου τοπικού φέουδου, διορισμένος απ’ τον πατέρα του, Βασιλιά Αρτάβανο, ο οποίος κυβερνούσε αυτά τα «χαμένα είκοσι χρόνια».]
Ήταν μεταξύ 40 και 50 ετών όταν ξεκίνησε τα ταξίδια προς την ανατολή· και εδώ ο Φιλόστρατος στέλνει τον ήρωα του σ’ ένα ταξίδι ανακάλυψης, στο οποίο πρέπει να τον ακολουθήσουμε ευχαρίστως και γρήγορα.
Από τις Αιγές πήγε στην Νινευή, όπου και συνάντησε τον Δάμι, τον μετέπειτα χρονογράφο των πράξεών του, και προχωρώντας προς την Ινδία, συνομίλησε στην Βαβυλώνα με τον Πάρθο βασιλιά Βαρδάνη, και συμβουλεύτηκε τους Μάγους και τους Βραχμάνες οι οποίοι υποτίθεται του μεταβίβασαν κάποια θεουργικά μυστικά. Ακολούθως επισκέφτηκε την πόλη Τάξιλα, πρωτεύουσα του Ινδού πρίγκιπα Φραώτη, όπου συνάντησε τον Ιάρχα, αρχηγό των Βραχμάνων, και συζήτησε με τους ήδη μεμυημένους στην Αλεξανδρινή φιλοσοφία Ινδούς Γυμνοσοφιστές (Φ, ΙΙΙ, 51).
Αυτό το ταξίδι κράτησε 5 χρόνια. Με την λήξη του, επέστρεψε στις ιωνικές πόλεις, όπου μαθαίνουμε για πρώτη φορά για τις αξιώσεις θαυματουργής δύναμης, πηγάζουσας, όπως φαίνεται, από την κατοχή κάποιας θείας γνώσης απ’ την ανατολή. Αν αληθεύει ότι του απεδόθησαν οι τιμές ενός θεού σ’ αυτήν την περίοδο της ζωής του, οδηγούμαστε φυσικά να υποψιαστούμε κάποια συνεννόηση με τους ιερείς (ΙV, 1), οι οποίοι λέγεται ότι παρέπεμπαν τους ασθενείς σ’ εκείνον για ανακούφιση.
[ΣΧΟΛΙΟ: Είναι λαθεμένο ότι το ταξίδι στην ανατολή κράτησε πέντε χρόνια. Κράτησε 3,5 χρόνια περίπου. Βλέπε Κεφάλαιο 9. Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε επίσης επισκεφτεί τα Τάξιλα 350 χρόνια πριν.]
Από την Ιωνία πέρασε στην Ελλάδα (IV, 11), επισκέφτηκε τους ναούς και τα μαντεία τα οποία ήταν στον δρόμο του, συζητώντας παντού για την θρησκεία, και υιοθετώντας το κύρος ενός θείου νομοθέτη. Στα Ελευσίνια μυστήρια απερρίφθη ως μάγος, και δεν έγινε δεκτός παρά σε μια μεταγενέστερη περίοδο της ζωής του· Ο ίδιος λόγος τον απέκλεισε απ’ το σπήλαιο του Τροφωνίου (όπου ισχυρίστηκε ότι βρήκε τα ιερά βιβλία του Πυθαγόρου), και στο οποίο εισήλθε δια της βίας (VIII, 19).
Αφού επισκέφτηκε την Λακεδαίμονα, την Κόρινθο, και τις άλλες πόλεις της Ελλάδας, έθεσε πορεία προς την Ρώμη, φτάνοντας μόλις μετά από ένα διάταγμα του Νέρωνος εναντίον των μάγων. Τον έφεραν αμέσως ενώπιον του υπάτου Τελεσίνου, και του Τηγελλίνου, ευνοουμένου του αυτοκράτορα, εκ των οποίων ο πρώτος τον απήλλαξε, όπως μαθαίνουμε, από αγάπη για την φιλοσοφία, και ο δεύτερος από φόβο για την μαγική δύναμη, η οποία εξαφάνισε τις λέξεις απ’ το κατηγορητήριο.
Μετά την απαλλαγή του πήγε σε Ισπανία, Αφρική και Αθήνα όπου μετά από δεύτερη αίτηση έγινε δεκτός στα μυστήρια· και από την Αθήνα μετέβη στην Αλεξάνδρεια, όπου ο Βεσπασιανός, ο οποίος κατέπνιγε την επανάσταση, διέκρινε γρήγορα την χρησιμότητα ενός τέτοιου συμμάχου. Η ιστορία της συναντήσεώς τους ίσως είναι αληθινή, και είναι σίγουρα περίεργη διότι παρουσιάζει τον Απολλώνιο με τον τρίτο από τους τρεις ρόλους που είχε αναλάβει ο Πυθαγόρας – φιλόσοφος, μυστικιστής και πολιτικός.
Ο Βεσπασιανός συναντήθηκε στην είσοδο της πόλεως μ’ ένα σώμα δικαστών, επιτρόπων και φιλοσόφων και ρώτησε βιαστικά αν ο Τυανεύς ήταν ανάμεσά τους. Μαθαίνοντας ότι φιλοσοφούσε στο Σεραπείον, πήγε εκεί, και ικέτευσε τον Απολλώνιο να τον κάνει αυτοκράτορα· ο φιλόσοφος απάντησε ότι «το έκανε ήδη, προσευχόμενος στους θεούς για έναν δίκαιο και σεβάσμιο ηγεμόνα»· οπότε ο Βεσπασιανός δήλωσε ότι αφήνεται τελείως στα χέρια του.
Ένα συμβούλιο φιλοσόφων συνεκλήθη αμέσως, μαζί με τους Δίωνα και Ευφράτη, Στωικούς της ακολουθίας του αυτοκράτορα, στο οποίο συζητήθηκε επισήμως το θέμα, με τον Ευφράτη να διαμαρτύρεται εναντίον της φιλοδοξίας του Βεσπασιανού και της υποστήριξης του Απολλωνίου, και συνηγορώντας υπέρ της αποκαταστάσεως της δημοκρατίας (V, 31). Αυτή η διαφωνία απετέλεσε τα θεμέλια μιας διαρκούς φιλονεικίας μεταξύ των δύο φιλοσόφων [Απολλωνίου & Ευφράτη, ΡΣ] την οποία ο Φιλόστρατος υπαινίσσεται συχνά.
Το τελευταίο ταξίδι του Απολλωνίου ήταν στην Αιθιοπία, προτού επιστρέψει στις ιωνικές πόλεις. Ο αυτοκράτορας Τίτος ο οποίος επέδειξε την ίδια φιλία την οποία είχε δείξει ο πατέρας του προς τον Απολλώνιο, λέγεται ότι τον προσκάλεσε στο Άργος της Κιλικίας, για να λάβει μια υπόσχεση από εκείνον ότι κάποια μέρα θα επισκεπτόταν την Ρώμη.
Με την άνοδο του Δομιτιανού, ο Απολλώνιος προσπάθησε να ξεσηκώσει τις περιοχές της Μικράς Ασίας εναντίον του τυράννου. Εστάλη διαταγή να τον φέρουν στην Ρώμη, οπότε και θεώρησε κατάλληλο να παραδοθεί εκουσίως, ώστε να μην εγείρει υποψίες για τους συντρόφους του. Κατά την προσαγωγή του στον αυτοκράτορα, η σύνεσή του τον εγκατέλειψε· εγκωμίασε τον Νέρβα και τον έστειλαν αμέσως αλυσοδεμένο στην φυλακή. Οι κατηγορίες εναντίον του χωρίζονταν σε τρία μέρη – η μοναδικότητα των ενδυμάτων και της εμφάνισής του, η λατρεία που του απέδιδαν ως θεό, και η θυσία ενός παιδιού με τον Νέρβα για μια οιωνοσκοπία. Με το επικείμενο τέλος, ήταν ώρα να επιδείξει τις θαυματουργές του δυνάμεις· εξαφανίστηκε από τα μάτια των κατηγόρων του. Αφού εμφανίστηκε στον Δάμι στην Δικαιαρχεία την ίδια στιγμή που εξαφανίστηκε από την Ρώμη, πήγε στην Ελλάδα, όπου έμεινε δύο χρόνια, γνωστοποιώντας ότι ο αυτοκράτορας τον απήλλαξε δημοσίως.
Τα τελευταία έτη της ζωής του τα πέρασε μάλλον στην Έφεσο, όπου λέγεται ότι ανακοίνωσε τον θάνατο του τυράννου Δομιτιανού ακριβώς την στιγμή που έγινε. Τρεις τοποθεσίες – Έφεσος, Ρόδος και Κρήτη – διεκδικούν την τιμή της τελευταίας του κατοικίας. Τα Τύανα, όπου ένας ναός ήταν αφιερωμένος σ’ αυτόν, έγιναν έκτοτε μία εκ των ιερών πόλεων με το προνόμιο να εκλέγουν τους δικαστές τους.
Τώρα θα εξετάσουμε εν συντομία τρεις ερωτήσεις.
Ι. Την ιστορική βάση της αφήγησης του Φιλοστράτου.
ΙΙ. Κατά πόσο, αν όχι καθόλου, σχεδιάστηκε ως ανταγωνιστής στην ιστορία του Ευαγγελίου.
ΙΙΙ. Τον πραγματικό χαρακτήρα του ιδίου του Απολλωνίου.
Ι. Όσο αδύνατο και αν φαίνεται να διαχωριστεί η αλήθεια από το ψέμμα στην αφήγηση του Φιλοστράτου, δεν μπορούμε να εννοήσουμε ότι μια δεδηλωμένη ιστορία, δεκτή ως τέτοια από συγχρόνους του συγγραφείς, και γραμμένη περίπου εκατό χρόνια μετά τον θάνατο του Απολλωνίου, είναι απλώς μια επινόηση ενός παραμυθά. Διότι έτσι θα πρέπει ν’ αποδεχτούμε ότι όλοι οι εξωφρενικοί μύθοι του Κτησία, τα μπερδεμένα ψεύδη όλων των μυθολογιών (τα οποία γίνονται όλο και πιο γελοία όσο πηγαίνουμε πίσω στον χρόνο), τα ανατολικά παραμύθια, και ίσως μια παρωδία κάποιων χριστιανικών θαυμάτων, συμπιέζονται όλα στην υπηρεσία του Φιλοστράτου για να στολίσει την ζωή του ήρωα του· περαιτέρω θα δεχτούμε ότι η ιστορία, χωρίς τα θαύματα, είναι μάλλον εξ ίσου ψευδής με τα ίδια τα θαύματα.
Μολαταύτα δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την υποδοχή της αφήγησης από τους αρχαίους, ακόμη και απ’ τους ίδιους τους πατέρες, εάν δεν υπήρχε κάποια ανεξάρτητη παράδοση της προσωπικότητας του Απολλωνίου επί της οποίας βασίστηκε. Ο Ευσέβιος Καισαρείας, ο οποίος απάντησε στον Λόγο φιλαλήθη προς Χριστιανούς του Ιεροκλή (όπου επιχειρείται σύγκριση μεταξύ του Κυρίου μας και του Απολλωνίου), φαίνεται να δέχεται την αλήθεια του κυρίως μέρους της αφήγησης του Φιλοστράτου, πλην των θαυματουργικών.
Και η παρωδία, αν μπορεί να ονομαστεί έτσι, της ζωής του Πυθαγόρου, ίσως να είναι κάπως πιο ανιχνεύσιμη στον ίδιο τον αγύρτη απ’ ότι στην εφευρετικότητα του βιογράφου του. Αγάλματα και ναοί υπήρχαν ακόμη προς τιμήν του· διασώζονταν οι επιστολές και τα υποτιθέμενα έργα του· το χειρόγραφο του βίου του από τον Δάμι τον Ασσύριο ήταν το αρχικό έργο το οποίο στόλισε η ρητορική του Φιλοστράτου· και πολλές αναφορές των επισκέψεων και πράξεών του μπορούν να βρεθούν στα δημόσια αρχεία των ασιατικών πόλεων, τα οποία θα διέψευδαν αμέσως την ιστορία, εάν ήταν ασυμβίβαστη.
Προσθέτουμε και το ότι αναφέρεται άλλος ένας βίος του Απολλωνίου από τα Τύανα, του Μοιραγένη, τον οποίο ο Φιλόστρατος ομολογουμένως απέρριψε, διότι, όπως λέει, παρέλειπε πολλές σημαντικές λεπτομέρειες, και για τον οποίο ο Ωριγένης, που τον είχε διαβάσει, λέει ότι παρουσίαζε τον Απολλώνιο ως έναν μάγο ο οποίος ξεγέλασε πολλούς φημισμένους φιλοσόφους. Το συμπέρασμα στο οποίο μάλλον εν τέλει καταλήγουμε είναι ότι την εποχή που υπήρχε γενική πίστη σε μαγικές δυνάμεις, ο Απολλώνιος απέκτησε όντως μεγάλη επιρροή προσποιούμενος τέτοιες, και πως η ιστορία του Φιλοστράτου παρέχει μια ακριβοδίκαιη ιδέα του χαρακτήρα και της φήμης του, όσο ασυνεπής κι αν είναι με τα γεγονότα και παράλογη με τα θαύματα.
Μολαταύτα δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την υποδοχή της αφήγησης από τους αρχαίους, ακόμη και απ’ τους ίδιους τους πατέρες, εάν δεν υπήρχε κάποια ανεξάρτητη παράδοση της προσωπικότητας του Απολλωνίου επί της οποίας βασίστηκε. Ο Ευσέβιος Καισαρείας, ο οποίος απάντησε στον Λόγο φιλαλήθη προς Χριστιανούς του Ιεροκλή (όπου επιχειρείται σύγκριση μεταξύ του Κυρίου μας και του Απολλωνίου), φαίνεται να δέχεται την αλήθεια του κυρίως μέρους της αφήγησης του Φιλοστράτου, πλην των θαυματουργικών.
Και η παρωδία, αν μπορεί να ονομαστεί έτσι, της ζωής του Πυθαγόρου, ίσως να είναι κάπως πιο ανιχνεύσιμη στον ίδιο τον αγύρτη απ’ ότι στην εφευρετικότητα του βιογράφου του. Αγάλματα και ναοί υπήρχαν ακόμη προς τιμήν του· διασώζονταν οι επιστολές και τα υποτιθέμενα έργα του· το χειρόγραφο του βίου του από τον Δάμι τον Ασσύριο ήταν το αρχικό έργο το οποίο στόλισε η ρητορική του Φιλοστράτου· και πολλές αναφορές των επισκέψεων και πράξεών του μπορούν να βρεθούν στα δημόσια αρχεία των ασιατικών πόλεων, τα οποία θα διέψευδαν αμέσως την ιστορία, εάν ήταν ασυμβίβαστη.
Προσθέτουμε και το ότι αναφέρεται άλλος ένας βίος του Απολλωνίου από τα Τύανα, του Μοιραγένη, τον οποίο ο Φιλόστρατος ομολογουμένως απέρριψε, διότι, όπως λέει, παρέλειπε πολλές σημαντικές λεπτομέρειες, και για τον οποίο ο Ωριγένης, που τον είχε διαβάσει, λέει ότι παρουσίαζε τον Απολλώνιο ως έναν μάγο ο οποίος ξεγέλασε πολλούς φημισμένους φιλοσόφους. Το συμπέρασμα στο οποίο μάλλον εν τέλει καταλήγουμε είναι ότι την εποχή που υπήρχε γενική πίστη σε μαγικές δυνάμεις, ο Απολλώνιος απέκτησε όντως μεγάλη επιρροή προσποιούμενος τέτοιες, και πως η ιστορία του Φιλοστράτου παρέχει μια ακριβοδίκαιη ιδέα του χαρακτήρα και της φήμης του, όσο ασυνεπής κι αν είναι με τα γεγονότα και παράλογη με τα θαύματα.
ΙΙ. Παραλείψαμε σκοπίμως τα θαυμαστά με τα οποία στόλισε ο Φιλόστρατος την αφήγησή του, και τα οποία δεν αποτελούν εν γένει ένα απαραίτητο τμήμα. Πολλά εξ αυτών συμπίπτουν περιέργως με τα χριστιανικά θαύματα. Η ανακοίνωση της γέννησης του Απολλωνίου στην μητέρα του απ’ τον Πρωτέα και η ενσάρκωση του ιδίου του Πρωτέως, ο χορός των κύκνων οι οποίοι τραγουδούσαν με χαρά στο περιστατικό, η εκδίωξη δαιμόνων, η ανάσταση νεκρών και η θεραπεία ασθενών, οι ξαφνικές εξαφανίσεις και επανεμφανίσεις του Απολλωνίου, οι περιπέτειες του στο σπήλαιο του Τροφωνίου, και η ιερή φωνή που τον κάλεσε κατά τον θάνατό του, ακόμη και ο ισχυρισμός του ως δασκάλου με εξουσία να αναμορφώσει τον κόσμο – δεν μπορούν παρά να καταδείξουν τις παραλλήλους με την ευαγγελική ιστορία. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Απολλώνιος ήταν ένας από πολλούς ανταγωνιστές που στήριζαν οι Εκλεκτικιστές (όπως ο Ιεροκλής από την Νικομήδεια επί Διοκλητιανού) έναντι του Σωτήρος μας – ίσως αξίζει να παρατηρήσουμε, ότι μια ανανέωση αυτής της προσπάθειας έκαναν οι Άγγλοι ελευθερόφρονες, Μπλάουντ και Λόρδος Χέρμπερτ.
Παρ’ όλα αυτά πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι οι ομοιότητες είναι πολύ γενικές, ότι όπου ο Φιλόστρατος έχει δανειστεί από την ευαγγελική αφήγηση, είναι σαν να έχει δανειστεί από την οποιαδήποτε άλλη υπέροχη ιστορία, και ότι η άποψη ενός αμφιλεγόμενου σκοπού είναι ασυμβίβαστη με την διήγηση η οποία θέτει τον βίο που έγραψε ο Δάμις ως την βάση της πιο πρόσφατης ιστορίας.
Επιπροσθέτως, ο Φιλόστρατος έγραψε κατ’ εντολή της αυτοκράτειρας Ιουλίας Δόμνας, και εκείνο τον καιρό ζούσε στο παλάτι του Αλεξάνδρου Σεβήρου, ο οποίος λάτρευε τον Κύριό μας μαζί με τον Ορφέα και τον Απολλώνιο ανάμεσα στους Πενάτες του· έτσι φαίνεται απίθανο να ένοιωθε κάποια αξιοπερίεργη εχθρότητα προς τον Χριστιανισμό· ενώ απ’ την άλλη, θα ήταν εξοικειωμένος με την γενική ιστορία της ζωής του Κυρίου μας, από την οποία θα μπορούσε να αντλήσει πολλά από τα δικά του γεγονότα. Συνολικώς συμπεραίνουμε μαζί με τον Ρίτερ, ότι ο βίος του Απολλωνίου δεν γράφτηκε με αμφιλεγόμενο σκοπό, διότι οι όντως υπάρχουσες ομοιότητες, δεικνύουν μόνον μερικό δανεισμό, και όχι έναν συστηματικό παραλληλισμό. (Ritter, Geschichte der Phil. τόμος IV, σελ. 492)
[ΣΧΟΛΙΟ: Η αναφορά στον Αλέξανδρο Σεβήρο είναι λαθεμένη. Το σωστό όνομα θα έπρεπε να είναι Σεπτίμιος Σεβήρος, σύζυγος της Ιουλίας Δόμνας. Επίσης, παρενθετικώς, πρέπει να σημειωθεί το πώς ο συντάκτης του άρθρου προσπαθεί να παρουσιάσει την ζωή του «Ιησού Χριστού» ως το πρότυπο του Φιλοστράτου για τον Βίο Απολλωνίου Τυανέως. Προφανώς αυτό το άρθρο το έγραψε κάποιος απολογητής της Εκκλησίας, διότι ο Φιλόστρατος πουθενά, ούτε μια φορά, δεν αναφέρει τον «Ιησού» και τους «Χριστιανούς».]
Παρ’ όλα αυτά πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι οι ομοιότητες είναι πολύ γενικές, ότι όπου ο Φιλόστρατος έχει δανειστεί από την ευαγγελική αφήγηση, είναι σαν να έχει δανειστεί από την οποιαδήποτε άλλη υπέροχη ιστορία, και ότι η άποψη ενός αμφιλεγόμενου σκοπού είναι ασυμβίβαστη με την διήγηση η οποία θέτει τον βίο που έγραψε ο Δάμις ως την βάση της πιο πρόσφατης ιστορίας.
Επιπροσθέτως, ο Φιλόστρατος έγραψε κατ’ εντολή της αυτοκράτειρας Ιουλίας Δόμνας, και εκείνο τον καιρό ζούσε στο παλάτι του Αλεξάνδρου Σεβήρου, ο οποίος λάτρευε τον Κύριό μας μαζί με τον Ορφέα και τον Απολλώνιο ανάμεσα στους Πενάτες του· έτσι φαίνεται απίθανο να ένοιωθε κάποια αξιοπερίεργη εχθρότητα προς τον Χριστιανισμό· ενώ απ’ την άλλη, θα ήταν εξοικειωμένος με την γενική ιστορία της ζωής του Κυρίου μας, από την οποία θα μπορούσε να αντλήσει πολλά από τα δικά του γεγονότα. Συνολικώς συμπεραίνουμε μαζί με τον Ρίτερ, ότι ο βίος του Απολλωνίου δεν γράφτηκε με αμφιλεγόμενο σκοπό, διότι οι όντως υπάρχουσες ομοιότητες, δεικνύουν μόνον μερικό δανεισμό, και όχι έναν συστηματικό παραλληλισμό. (Ritter, Geschichte der Phil. τόμος IV, σελ. 492)
[ΣΧΟΛΙΟ: Η αναφορά στον Αλέξανδρο Σεβήρο είναι λαθεμένη. Το σωστό όνομα θα έπρεπε να είναι Σεπτίμιος Σεβήρος, σύζυγος της Ιουλίας Δόμνας. Επίσης, παρενθετικώς, πρέπει να σημειωθεί το πώς ο συντάκτης του άρθρου προσπαθεί να παρουσιάσει την ζωή του «Ιησού Χριστού» ως το πρότυπο του Φιλοστράτου για τον Βίο Απολλωνίου Τυανέως. Προφανώς αυτό το άρθρο το έγραψε κάποιος απολογητής της Εκκλησίας, διότι ο Φιλόστρατος πουθενά, ούτε μια φορά, δεν αναφέρει τον «Ιησού» και τους «Χριστιανούς».]
ΙΙΙ. Η προσωπικότητα του Απολλωνίου όπως και τα γεγονότα της ζωής του εμφανίζουν μια εντυπωσιακή ομοιότητα με αυτών του Πυθαγόρου, τον οποίο ομολογουμένως ακολούθησε. Ταξίδια, μυστικισμός, και διένεξη είναι οι τρεις λέξεις στις οποίες δύναται να συνοψιστεί το πρώτο ήμισυ της ζωής αμφοτέρων. Αναμφίβολα ο Απολλώνιος προφασιζόταν υπερφυσικές δυνάμεις και εθεωρείτο ποικιλοτρόπως από τους αρχαίους ως μάγος και θείο ον.
Ο σκοπός του, όσο μπορεί να καθοριστεί, ήταν διπλός – εν μέρει φιλοσοφικός και εν μέρει θρησκευτικός. Ως φιλόσοφος, θεωρείται ένας από τους ενδιαμέσους μεταξύ ελληνικών και ανατολικών συστημάτων, τα οποία πάσχισε επιμόνως να εναρμονίσει με την συμβολική γνώση του Πυθαγόρου. Τα Πυθαγόρεια δόγματα περί των αριθμών και τις αρχές μουσικής και αστρονομίας, τα έβλεπε ως υποδεέστερα, ενώ οι κύριες προσπάθειές του ήταν προς την επανίδρυση της παλαιάς θρησκείας σε Πυθαγόρεια βάση.
Στόχος του ήταν να εξαγνίσει την λατρεία του Παγανισμού απ’ την διαφθορά που είχαν εισάγει οι μύθοι των ποιητών όπως έλεγε, και να επαναφέρει τις τελετές των ναών με όλη την δύναμη και το νόημά τους. Στα έργα του περί αστρομαντείας και περί τελετών, απορρίπτει τις θυσίες ως ακάθαρτες ενώπιον του Θεού. Όλα τα αισθητά αντικείμενα, ακόμη κι η φωτιά, μετέχουν μιας υλικής και φθαρτής φύσης· η προσευχή θα πρέπει να είναι άσπιλη προσφορά της καρδιάς, και μολύνεται όταν περνάει απ’ τα χείλη. (Ευσεβ. Ευαγ. Πρ. ΙV, 13)
Αυτή η άρνηση των θυσιών είχε σίγουρα σχέση με το Πυθαγόρειο δόγμα περί μετενσαρκώσεως των ψυχών. Στα θαύματα που του αποδίδονται βλέπουμε το ίδιο σκιαγράφημα ενός Πυθαγορείου χαρακτήρα· είναι κυρίως προφητείες, και ο Απολλώνιος δεν ισχυρίζεται ότι είναι η δύναμη ελέγχου των νόμων της φύσεως, αλλά κάποιο θαυματοποιό μυστικό, το οποίο του επιτρέπει μια πιο βαθειά ενόραση σε αυτούς συγκριτικά με τους κοινούς ανθρώπους. Συνολικά, μπορούμε να τοποθετήσουμε τον Απολλώνιο κάπου στο ενδιάμεσο μεταξύ του μυστικιστή φιλοσόφου και του κοινού αγύρτη, μεταξύ του Πυθαγόρου και του Αλεξάνδρου του Λουκιανού· και μ’ αυτόν τον διπλό χαρακτήρα τον έβλεπαν και οι ίδιοι οι αρχαίοι.
Τα ακόλουθα έργα του Απολλωνίου έχουν σωθεί μέχρι σήμερα:
1.Ὕμνος εἰς Μνημοσύνην (Φιλοστρ. Βίος Απολλ. Ι, 14 - Σούδα, λ. Ἀπολλ.)
2. Πυθαγόρου δόξαι.
3. Πυθαγόρου βίος, τον οποίο αναφέρει το λεξικό Σούδα και μάλλον (βλέπε Ritter) ένα από τα έργα που έφερε ο Απολλώνιος από το σπήλαιο του Τροφωνίου κατά τον Φιλόστρατο (Φ, VIII, 9)
4. Διαθήκη, γραμμένη σε ιωνική διάλεκτο (Φ, Ι, 3, VII, 39)
5. Ἀπολογία για μια καταγγελία του φιλοσόφου Ευφράτη στον Δομιτιανό (Φ, VIII, 7)
6. Περί μαντείας ἀστέρων.
7. Τελεταί ἤ περί θυσιῶν. (Φ, ΙΙΙ, 41, IV, 19 - Ευσεβ. Ευαγ. Προπ. IV, 13)
8. Χρησμοί, αναφέρεται στην Σούδα.
9. Νυχθημερόν, νόθο.
10. Ἐπιστολαί LXXXV.
O επίσκοπος Λόυντ πιστεύει ότι όσα έργα σώζονται είναι πλαστά. Αλλά από την άλλη, πρέπει να αναγνωριστεί ότι η λακωνική τους συντομία ταιριάζει με τον συγγραφικό χαρακτήρα του φιλοσόφου. Σίγουρα δεν είναι επινοήσεις του Φιλοστράτου, και δεν είναι εξ ολοκλήρου τα ίδια με την συλλογή που αναφέρει. Η Ἀπολογία την οποία παραθέτει ο Φιλόστρατος (Φ, VIIΙ, 7) είναι το μόνο άλλο σωζόμενο έργο του Απολλωνίου.
Ο σκοπός του, όσο μπορεί να καθοριστεί, ήταν διπλός – εν μέρει φιλοσοφικός και εν μέρει θρησκευτικός. Ως φιλόσοφος, θεωρείται ένας από τους ενδιαμέσους μεταξύ ελληνικών και ανατολικών συστημάτων, τα οποία πάσχισε επιμόνως να εναρμονίσει με την συμβολική γνώση του Πυθαγόρου. Τα Πυθαγόρεια δόγματα περί των αριθμών και τις αρχές μουσικής και αστρονομίας, τα έβλεπε ως υποδεέστερα, ενώ οι κύριες προσπάθειές του ήταν προς την επανίδρυση της παλαιάς θρησκείας σε Πυθαγόρεια βάση.
Στόχος του ήταν να εξαγνίσει την λατρεία του Παγανισμού απ’ την διαφθορά που είχαν εισάγει οι μύθοι των ποιητών όπως έλεγε, και να επαναφέρει τις τελετές των ναών με όλη την δύναμη και το νόημά τους. Στα έργα του περί αστρομαντείας και περί τελετών, απορρίπτει τις θυσίες ως ακάθαρτες ενώπιον του Θεού. Όλα τα αισθητά αντικείμενα, ακόμη κι η φωτιά, μετέχουν μιας υλικής και φθαρτής φύσης· η προσευχή θα πρέπει να είναι άσπιλη προσφορά της καρδιάς, και μολύνεται όταν περνάει απ’ τα χείλη. (Ευσεβ. Ευαγ. Πρ. ΙV, 13)
Αυτή η άρνηση των θυσιών είχε σίγουρα σχέση με το Πυθαγόρειο δόγμα περί μετενσαρκώσεως των ψυχών. Στα θαύματα που του αποδίδονται βλέπουμε το ίδιο σκιαγράφημα ενός Πυθαγορείου χαρακτήρα· είναι κυρίως προφητείες, και ο Απολλώνιος δεν ισχυρίζεται ότι είναι η δύναμη ελέγχου των νόμων της φύσεως, αλλά κάποιο θαυματοποιό μυστικό, το οποίο του επιτρέπει μια πιο βαθειά ενόραση σε αυτούς συγκριτικά με τους κοινούς ανθρώπους. Συνολικά, μπορούμε να τοποθετήσουμε τον Απολλώνιο κάπου στο ενδιάμεσο μεταξύ του μυστικιστή φιλοσόφου και του κοινού αγύρτη, μεταξύ του Πυθαγόρου και του Αλεξάνδρου του Λουκιανού· και μ’ αυτόν τον διπλό χαρακτήρα τον έβλεπαν και οι ίδιοι οι αρχαίοι.
Τα ακόλουθα έργα του Απολλωνίου έχουν σωθεί μέχρι σήμερα:
1.Ὕμνος εἰς Μνημοσύνην (Φιλοστρ. Βίος Απολλ. Ι, 14 - Σούδα, λ. Ἀπολλ.)
2. Πυθαγόρου δόξαι.
3. Πυθαγόρου βίος, τον οποίο αναφέρει το λεξικό Σούδα και μάλλον (βλέπε Ritter) ένα από τα έργα που έφερε ο Απολλώνιος από το σπήλαιο του Τροφωνίου κατά τον Φιλόστρατο (Φ, VIII, 9)
4. Διαθήκη, γραμμένη σε ιωνική διάλεκτο (Φ, Ι, 3, VII, 39)
5. Ἀπολογία για μια καταγγελία του φιλοσόφου Ευφράτη στον Δομιτιανό (Φ, VIII, 7)
6. Περί μαντείας ἀστέρων.
7. Τελεταί ἤ περί θυσιῶν. (Φ, ΙΙΙ, 41, IV, 19 - Ευσεβ. Ευαγ. Προπ. IV, 13)
8. Χρησμοί, αναφέρεται στην Σούδα.
9. Νυχθημερόν, νόθο.
10. Ἐπιστολαί LXXXV.
O επίσκοπος Λόυντ πιστεύει ότι όσα έργα σώζονται είναι πλαστά. Αλλά από την άλλη, πρέπει να αναγνωριστεί ότι η λακωνική τους συντομία ταιριάζει με τον συγγραφικό χαρακτήρα του φιλοσόφου. Σίγουρα δεν είναι επινοήσεις του Φιλοστράτου, και δεν είναι εξ ολοκλήρου τα ίδια με την συλλογή που αναφέρει. Η Ἀπολογία την οποία παραθέτει ο Φιλόστρατος (Φ, VIIΙ, 7) είναι το μόνο άλλο σωζόμενο έργο του Απολλωνίου.
Apollonius of Tyana & The Shroud of Turin, Κεφάλαιο 2
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια με greeklish δεν γίνονται δεκτά.